afb.
Gekroonde phallus met vleugels en beentjes
locatie: Burgemeester Loeffplein, bouwput
datering vondst:
datering object: 1400-1450
code: PART.035.00025.0609
Introductie
Gekroonde phallus met vleugels en beentjes
Tin/lood legeringIn de Bossche bodem zijn honderden middeleeuwse metalen speldjes en insignes gevonden. De voorwerpjes van soms maar enkele centimeters groot waren gemaakt van een legering van tin en lood. Als ze nieuw waren dan blonken ze als zilver. Ze waren goedkoop en vrijwel iedereen kon zich een dergelijk speldje veroorloven.Erotische voorstellingenHet bekendst zijn de pelgrimsinsignes die in bedevaartsplaatsen werden aangeschaft als aandenken aan het bezochte heiligdom. Daarnaast komen speldjes voor waarop allerlei voorwerpen uit het dagelijks leven zijn afgebeeld. Veel speldjes hadden de functie als amulet die geluk bracht of kwaad moest afweren. Het meest bizar zijn enkele tientallen exemplaren met een erotische of obscene voorstelling van een penis of vagina. Deze zijn soms voorzien van vleugels, beentjes of een kroontje of zijn verkleed als pelgrim. Er zijn scheepjes gevuld met penissen en penissen of vagina’s te paard.Middeleeuwse belevingswereldDeze speldjes gunnen ons een blik in de belevingswereld van de middeleeuwer waar we nauwelijks kennis van hebben. We hebben geen idee wie ze droegen en op welke momenten dat gebeurde. In andere culturen worden afbeeldingen van geslachtsdelen vaak in verband gebracht met vruchtbaarheid en voorspoed. Ook wordt wel gesuggereerd dat ze werden gebruikt om het kwaad af te weren. In de middeleeuwen werden heksen er van verdacht dat ze mannen hun mannelijkheid en vruchtbaarheid konden afnemen door penissen te verzamelen. Wellicht dienden de speldjes als afleiding daarvoor. Over de betekenis van de meeste afbeeldingen tasten we echter nog in het duister. De middeleeuwse bodem heeft nog niet alle geheimen prijs gegeven. |
Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)
Literatuur en bronnenpublicaties
Ronald van Genabeek, Eddie Nijhof en Frederike Schipper, Stad op de schop (2019) 477, 729
n: vermelding in een voetnoot
Bossche Encyclopedie |